نظریة آشفتگی و آشفتگی اجتماعی در ایران

author

  • بهروز صفری کارشناس ارشد جامعه‌شناسی، دانشگاه بوعلی سینا
Abstract:

در این مقاله با استفاده از «نظریة آشفتگی» به بررسی جامعة ‌ایران و علوم اجتماعی در آن خواهیم پرداخت. ابتدا نشان خواهیم داد که جامعة ایران رفتاری «آشفته» از خود نشان می‌دهد و به دلایلی که ذکر خواهد شد می‌توان آن را به‌مثابة یک سیستم آشفته در نظر گرفت. این امر با برشمردن برخی خصوصیات سیستم‌های آشفته، از جمله «حساسیت به شرایط اولیه» و سازوکار‌های «انبساط و تاشدگی» و جستجوی آن‌ها در جامعة ایران، انجام شده است. برخی از نمودهای این آشفتگی مانند هنجارنبودن توزیع متغیرهای تعریف‌کنندة سیستم و ناسازگاری پایگاهی در ایران بدین منظور بررسی شده‌اند. با قائل‌شدن تفکیکی اساسی میان «آشفتگی» و «پیچیدگی» و ارائة سنخ‌شناسی، جامعة ایران را  با جوامع غربی مقایسه کرده‌ایم. در چارچوب نظریة آشفتگی از اصطلاحات برخی نظریه‌پردازان، به‌ویژه «تمایز ساختی» و «هماهنگی کارکردی» اسملسر و «جامعة کوتاه‌مدت» کاتوزیان، در تدوین نتایج این مقایسه بهره برده‌ایم. علاوه بر چیستی جامعة ایران، چرایی ناکامی علوم اجتماعی ـ به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مظاهر و عناصر معرفت مدرن ـ یکی دیگر از اهداف این مقاله است. بدین منظور، پیامدهای این سنخ‌شناسی بر شکل‌گیری علوم اجتماعی مورد بررسی قرار گرفته و تلاش کرده‌ایم نظرات سیدجواد طباطبایی در این زمینه را وارد چارچوب نظری خود نماییم. آشفتگی در اثر دو فرایند «انبساط» و «تاشدگی» به وجود می‌آید. اساس استدلال ما این است که در جوامع توسعه‌یافتة غربی، پیچیدگیِ ایجادشده در اثر انبساط، به دلیل تمایز ساختی و هماهنگی کارکردی به ساختمندشدن انجامیده است. این ساختمندی را در رابطة دیالکتیکی میان بنیان‌های معرفتی و ساختار اجتماعی غربی نشان داده‌ایم. در ایران، در کنار انبساط، تاشدگی نیز عمل کرده است. این امر امکان «تقلیل‌گرایی» و «انتزاع‌سازی» را، که مقدمة شکل‌گیری علوم اجتماعی در غرب بود، غیرممکن کرده است. در واقع، عناصر تشکیل‌دهندة جامعة آشفته قابل تقلیل نیستند، زیرا مرزهای مقولات همواره در حال تغییرند. با وجود این، با ذکر نمونه‌هایی استدلال می‌کنیم که چرا، علی‌رغم اشتراکات بسیار با «نظریة امتناع» طباطبایی، نظریة آشفتگی امکان‌های جدیدی برای جامعه‌شناسی در ایران متصور می‌داند. هدف این نظریه جستجوی نظم در بطن آشفتگی است.  

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

نظریه آشفتگی و آشفتگی اجتماعی در ایران

در این مقاله با استفاده از «نظریه آشفتگی» به بررسی جامعه ایران و علوم اجتماعی در آن خواهیم پرداخت. ابتدا نشان خواهیم داد که جامعه ایران رفتاری «آشفته» از خود نشان می دهد و به دلایلی که ذکر خواهد شد می توان آن را به مثابه یک سیستم آشفته در نظر گرفت. این امر با برشمردن برخی خصوصیات سیستم های آشفته، از جمله «حساسیت به شرایط اولیه» و سازوکار های «انبساط و تاشدگی» و جستجوی آن ها در جامعه ایران، انجا...

full text

فروپاشی یا آشفتگی اجتماعی در ایران 1376-1384

در جامعه و عرصه عمومی ایران مفهوم "فروپاشی" در معانی مختلفی به کار می رود.این گوناگونی کاربرد موجب ابهام در فهم این مسئله خطیر می شود. این مقاله ابتدا در جستجو از معانی فروپاشی در عرصه عمومی سه معنای آن (فروپاشی به معنای اجتماعی ،فروپاشی به معنای گسست در وحدت ملی و فروپاشی به معنای سیاسی) را تشخیص می دهد،سپس با دیدگان نظری جامعه شناسی  سیاسی دولت محور نشان میدهد که چرا مفهوم "آشفتگی اجتماعی"به ...

full text

آشفتگی مفاهیم سیاسی در ایران معاصر

مفاهیم سیاسی در ایران معاصر چنان به هم آمیخته اند، که سبب به وجود آمدن نوعی آشفتگی وبحران مفاهیم در این زمینه شده اند. منشأ این بحران به چند امر باز می گردد: ویژگی های خاص رشته علوم سیاسی، خصوصیات مفاهیم سیاسی در ایران، رویارویی سنت (و دین) با تجدد وبالاخره کژتابی مفاهیم. قسمت دوم مقاله از آشفتگی مفاهیم سیاسی زیر در ایران معاصر بحث می کند: سیاست وعلوم سیاسی، دولت، مشروعیت نظام سیاسی، ایدئولوژی،...

full text

آشفتگی مفاهیم سیاسی در ایران معاصر

مفاهیم سیاسی در ایران معاصر چنان به هم آمیخته اند، که سبب به وجود آمدن نوعی آشفتگی وبحران مفاهیم در این زمینه شده اند. منشأ این بحران به چند امر باز می گردد: ویژگی های خاص رشته علوم سیاسی، خصوصیات مفاهیم سیاسی در ایران، رویارویی سنت (و دین) با تجدد وبالاخره کژتابی مفاهیم. قسمت دوم مقاله از آشفتگی مفاهیم سیاسی زیر در ایران معاصر بحث می کند: سیاست وعلوم سیاسی، دولت، مشروعیت نظام سیاسی، ایدئولوژی،...

full text

ایران و اوراسیای مرکزی: آشفتگی نقش و عملکرد

در این نوشته کوشش شده است تا با بیان نسبت ایران و اوراسیای مرکزی و بحث در نقش و عملکرد آن، مشکلات و مسائل پیش روی جمهوری اسلامی ایران مورد بررسی قرار گرفته و راهکارهایی برای ارتقای این نقش و تقویت منافع ملی آن مطرح گردد. در واقع، مقاله به نوعی یک طرح بحث است تا با نگاهی نقادانه به عوامل اصلی در حاشیه ماندن کشور ما در ارتباط با این منطقه در مقایسه با سایر بازیگران مهم بپردازد.سخن اصلی نگارنده آن...

full text

آشفتگی واژه‌شناختی در علم اطلاعات و دانش‌شناسی

چکیده هدف: هدف از انجام این پژوهش بررسی آشفتگی واژه­شناختی و مفهومی در حوزه­ی علم اطلاعات و دانش­شناسی است. روش­شناسی: در این بررس برای دستیابی به اهداف تحقیق، با تکیه بر متون و منابع موجود، از روش تحلیلی- انتقادی استفاده شده است. ضرورت و نوآوری: علی­رغم اهمیت واژگان به عنوان معیاری برای میزان رشد یافتگی و تکامل یک حرفه یا یک حوزه­ی علمی و حتی تأثیرگذاری آن بر تاریخ، هویت، نظریه­پردازی و دیگ...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 5  issue 4

pages  62- 85

publication date 2012-12-01

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023